ವಿಶ್ವಗುರು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಜೀವನ

ಕನ್ನಡದ ಭಕ್ತಿಕಾವ್ಯದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ತರ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಬಸವಣ್ಣರು 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಹಾನ್ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕವಿ ಮತ್ತು ಸಮಾಜಸಂರಕ್ಷಣಕಾರ. ಅವರು ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ, ಸತ್ಯ, ಅಹಿಂಸಾ, ದಯೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಸಾರಿದರು. ಬಸವಣ್ಣರು ಲಿಂಗಾಯತ ಧರ್ಮದ ತತ್ವಶಿಲ್ಪಿಯಾಗಿ, ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳಲ್ಲದೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರೂ ಆಗಿದ್ದಾರೆ.

ಬಾಲ್ಯ ಮತ್ತು ಜೀವನ

ಬಸವಣ್ಣರ ಜನನ ಕ್ರಿ.ಶ. 1134ರಲ್ಲಿ ಇಂದಿನ ಬಸವಣ್ಣ ಬಾಗೇವಾಡಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ (ಬಿಜಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ) ಆಗಿದೆ. ಅವರ ತಂದೆ ಮಾದರಸ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಮಡಲಂಬಿಕೆ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲೇ ದೇವಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಧರ್ಮನಿಷ್ಠೆ ಇವರಲ್ಲಿ ಆಳವಾಗಿ ಬೆಳೆದಿತು. ಅವರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಚರಣೆಗಳಿಗಿಂತ ಆಂತರಿಕ ಭಕ್ತಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಹತ್ವ ನೀಡಿದರು. ಕುಡಲಸಂಗಮದ ಪಾಠಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ನಡೆಸಿದ ಬಸವಣ್ಣರು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಸಮಾನತೆ, ಜಾತಿ ಭೇದ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಚಿಂತನೆ ಆರಂಭಿಸಿದರು.

ಕಳಬೇಡ ಕೊಲಬೇಡ

ಹುಸಿಯಾನುಡಿಯಲು ಬೇಡ

ಮುನಿಯಬೇಡ

ಅನ್ಯರಿಗೆ ಅಸಯ್ಯ ಪಡಬೇಡ

ತನ್ನ ಬಣ್ಣಿಸಬೇಡ

ಇದ್ದೀರಾ ಹಳಿಯಲು ಬೇಡ

ಇದೆ ಅಂತರಂಗ ಶುದ್ದಿ

ಇದೆ ಬಹಿರಂಗ ಶುದ್ದಿ

ಇದೆ ನಮ್ಮ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೊಲಿಸುವ ಪರಿ.

ಉಳ್ಳವರು ಶಿವಾಲಯ ಮಾಡುವರು

ನಾನೇನು ಮಾಡಲಿ ಬಡವನಯ್ಯಾ ?

ಎನ್ನ ಕಾಲೇ ಕಂಭ, ದೇಹವೇ ದೇಗುಲ

ಶಿರವೇ ಹೊನ್ನ ಕಳಶವಯ್ಯ

ಸ್ಥಾವರಕ್ಕಳಿವುಂಟು ಜಂಗಮಕ್ಕಳಿಗಿಲ್ಲ.

ಹಾವು ತಿಂದವರು ನುಡಿಸಬಹುದು

ಗರ ಹೊಡೆದವರ ನುಡಿಸಬಹುದು

ಸಿರಿ ಗರ ಹೊಡೆದವರ ನುಡಿಸಲು

ಬಾರದು ನೋಡಯ್ಯ

ಬಡತನವೆಂಬ ಮಂತ್ರವಾದಿ ಹೋಗಲು

ಒಡನೆ ನುಡಿವರಯ್ಯ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.

ವಿಷಯ ರಹಿತನ ಮಾಡಿ ಭಕ್ತಿರಸವ

ದನಿಯ ಮೇಯಿಸಿ

ಸುಬುದ್ಧಿಯೆಂಬುದಕವನ್ನೆರದು ನೋಡಿ

ಸಲಹಯ್ಯ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.

ಇವನಾರವ ಇವನಾರವ

ಇವನಾರವನೆಂದೆನಿಸದಿರಯ್ಯ

ಇವ ನಮ್ಮವ, ಇವ ನಮ್ಮವ,

ಇವ ನಮ್ಮವನೆಂದೆನಿಸಯ್ಯ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಯ್ಯ

ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯ ಮಗನೆಂದೆನಿಸಯ್ಯ.

ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಭೂಮಿ

ಬಸವಣ್ಣರು ಕಲ್ಯಾಣದ ಕಲಚೂರಿ ರಾಜಕುಮಾರನಾದ ಬಿಜ್ಜಳರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಿಯ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿದರು. ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ಅವರು ನಿಷ್ಠೆ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಮತ್ತು ಜನಸೇವೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತು ನೀಡಿದರು. ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೂ ಅಧಿಕಾರದ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ತೊರೆದು, ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ, ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸೌಹಾರ್ದತೆಯ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಶ್ರಮಿಸಿದರು.

ಬಸವಣ್ಣ ಮತ್ತು ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ

ಬಸವಣ್ಣರ ಅತ್ಯಂತ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಕೊಡುಗೆ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ. ಸರಳ, ಸುಲಭ, ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಅರ್ಥವಾಗುವ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಅವರ ವಚನಗಳು ಭಕ್ತಿ, ತತ್ತ್ವ, ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತವೆ. ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಅವರು ದೇವರ ಆರಾಧನೆ ಎಂದರೆ ಭಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ಆಂತರಿಕ ಶುದ್ಧಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದೇ ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಸಾರಿದರು. ದೇವರಿಗಾಗಿ ದೀರ್ಘ ಯಜ್ಞ, ಹೋಮ, ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ, ನಿಷ್ಠೆ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಮತ್ತು ಕೆಲಸವೇ ಆರಾಧನೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ಶರಣರ ಚಳುವಳಿ

ಪಾಪಿಯ ಧನ ಪ್ರಾಯಾಶ್ಚಿತ್ತಕ್ಕಲ್ಲದೆ

ಸತ್ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲದಯ್ಯ

ನಾಯಿಯ ಹಾಲು ನಾಯಿ ಮರಿಗಲ್ಲದೆ

ಮಾಡುವ ಅರ್ಥ ವ್ಯರ್ಥ ಕಂಡಯ್ಯಾ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ.

ಮಡಕೆಯ ಮಾಡುವಡೆ ಮಣ್ಣೇ ಮೊದಲು

ತೊಡಿಗೆಯ ಮಾಡುವಡೆ ಹೊನ್ನೆ ಮೊದಲು

ಶಿವಪಥವನರಿವಡೆ ಗುರುಪದವೇ ಮೊದಲು

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನರಿವಡೆ

ಶರಣರ ಸಂಗವೇ ಮೊದಲು .

ಗಂಡನ ಮೇಲೆ ಸ್ನೇಹವಿಲ್ಲದ ಹೆಂಡತಿ

ಲಿಂಗದ ಮೇಲೆ ನಿಷ್ಟೆಯಿಲ್ಲದ ಭಕ್ತ

ಇದ್ದಡೇನೋ , ಶಿವ ಶಿವಾ ಹೋದಡೇನೋ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಉಡಾವ ಆವಿಂಗೆ ಉಣ್ಣವ ಕಾರುವ ಬಿಟ್ಟಂತೆ.

ಬಸವಣ್ಣರು ಕಲ್ಯಾಣದಲ್ಲಿ ಶರಣರ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಚಳುವಳಿ ಜಾತಿ-ಮತ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲರನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿತು. ಈ ಚಳುವಳಿಯ ಮೂಲಕ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ-ಹೀನ, ಶ್ರೀಮಂತ-ಬಡ ಎಂಬ ಭೇದವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಶರಣರ ಚಿಂತನೆಗಳು ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ ಎಂಬ ಬಸವಣ್ಣರ ತತ್ವದ ಆಧಾರದಲ್ಲೇ ಬೆಳೆದವು.

ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ ತತ್ತ್ವ

ಬಸವಣ್ಣರು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನು ತನ್ನ ಪರಿಶ್ರಮದಿಂದ ಜೀವನ ನಡೆಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಕೆಲಸವೇ ದೇವರ ಆರಾಧನೆ, ಶ್ರಮವೇ ಪುಣ್ಯ ಎಂಬ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಿಂತನೆಗೆ ಅವರು ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ ಎಂಬ ರೂಪ ನೀಡಿದರು. ಶ್ರಮವಿಲ್ಲದ ಧರ್ಮ, ಕೆಲಸವಿಲ್ಲದ ಭಕ್ತಿ ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜಕವೆಂದು ಅವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು.

ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಾಂತಿ

ಬಸವಣ್ಣರು ದೇವರ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ಆಂತರಿಕ ಭಕ್ತಿಗೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದರು. ಲಿಂಗಧಾರಣೆ ಎಂಬ ನೂತನ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿ, ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಭಕ್ತನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿಯೇ ದೇವರ ವಾಸವಾಗಿರುತ್ತಾನೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸಾರಿದರು. ಜಾತಿ, ವರ್ಣ, ಲಿಂಗ, ಆಸ್ತಿ-ಪಾಸ್ತಿ ಇವುಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ದೇವರ ಭಕ್ತಿಗೆ ಅಡೆತಡೆಯಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬೋಧಿಸಿದರು.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳು

ಬಸವಣ್ಣರು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅಸಮಾನತೆ, ಶೋಷಣೆ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆ, ಅಂಧಶ್ರದ್ಧೆಗಳನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಅವರು ಸಮಾನತೆ, ಭ್ರಾತೃತ್ವ, ಮಹಿಳಾ ಗೌರವ, ಅಹಿಂಸೆ, ದಯೆ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ, ನಿಷ್ಠೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಲು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡಿದರು. ಮಹಿಳೆಯರು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕು ಎಂಬ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಅವರು ಮುಂದಿಟ್ಟರು.

ಅನುಭವ ಮಂಟಪ

ಬಸವಣ್ಣರ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಭವ ಮಂಟಪವು ಪ್ರಮುಖ. ಇದು ಕಲ್ಯಾಣದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿದ್ದು, ಅಲ್ಲಿ ಶರಣರು ಒಂದೇ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಧರ್ಮ, ತತ್ತ್ವ, ಸಮಾಜ, ನೀತಿ ಕುರಿತ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅನುಭವ ಮಂಟಪವು ಆ ಕಾಲದ ಪ್ರಥಮ ಜನಸಂಸತ್ತುಯಂತಿತ್ತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಜಾತಿ-ಧರ್ಮ-ಲಿಂಗ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

ಬಸವಣ್ಣರ ತತ್ತ್ವದ ಆಧುನಿಕತೆ

ಬಸವಣ್ಣರ ತತ್ತ್ವಗಳು ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದರೂ ಇಂದಿಗೂ ಸಮಕಾಲೀನವಾಗಿವೆ. ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳು, ಸಮಾನತೆ, ಪರಿಶ್ರಮ, ನ್ಯಾಯ, ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಅಹಿಂಸೆ ಎಂಬ ಅವರ ಸಂದೇಶಗಳು ಇಂದಿನ ಸಮಾಜಕ್ಕೂ ದಾರಿದೀಪವಾಗಿವೆ. ಆರ್ಥಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಎಲ್ಲ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲೂ ಬಸವಣ್ಣರ ತತ್ತ್ವಗಳು ಇನ್ನೂ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿವೆ.

ಬಸವಣ್ಣರ ಪ್ರಭಾವ

ಬಸವಣ್ಣರು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆ ಅಮೂಲ್ಯ. ಅವರ ವಚನಗಳು ಜನಪದದೊಳಗೂ ಬೆರೆತು ನುಡಿಗಟ್ಟಿನಂತಾಗಿವೆ. ಅವರು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದ ಲಿಂಗಾಯತ ಧರ್ಮ ಇಂದಿಗೂ ಕೋಟಿ ಜನರ ಭಕ್ತಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಬಸವಣ್ಣರ ತತ್ತ್ವಗಳು ಜಗತ್ತಿನ ವಿವಿಧ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳ ಚಿಂತನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮಾನವೀಯತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ. ಸವಣ್ಣರು ಕನ್ನಡದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆ, ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳಿಗೆ ಅಮರ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಾಯಕರಲ್ಲದೆ, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಿಂತಕರು, ಸಮಾನತೆ ಸಾರಿದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರು, ಜನರ ಬದುಕಿಗೆ ದಿಕ್ಕು ತೋರಿದ ದಾರಿದೀಪ. ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ, ಮಾನವ ಸೇವೆಯೇ ದೇವರ ಸೇವೆ ಎಂಬ ಅವರ ಸಂದೇಶಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಬಸವಣ್ಣರು ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಶಾಶ್ವತ ಪ್ರೇರಣೆ, ಶ್ರದ್ಧೆ ಮತ್ತು ಗರಿಮೆಯ ಪ್ರತೀಕ.