ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ವಚನಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಭಾವಾರ್ಥ

ಕನ್ನಡದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಾಗೂ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ 12ನೇ ಶತಮಾನವು ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣ, ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು, ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ, ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರ ಮುಂತಾದ ಮಹಾನ್ ಶರಣರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹಾಗೂ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಜಾಗೃತಿಗೆ ಕಾರಣರಾದರು. ಈ ಶರಣರ ನಡುವೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಬೇಕಾದವರು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ. ಅವರು ಕನ್ನಡದ ಮಹಿಳಾ ಶರಣರಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಗಣ್ಯರಾಗಿದ್ದು, ತಮ್ಮ ಜೀವನ, ಭಕ್ತಿ ಹಾಗೂ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಇಂದಿಗೂ ಕನ್ನಡನಾಡಿನ ಜನಮನಗಳನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಜನನ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ

ನಾಳೆ ಬರುವುದು

ನಮಗಿಂದೇ ಬರಲಿ

ಇಂದು ಬರುವುದು

ನಮಗೀಗಲೇ ಬರಲಿ !

ಆಗೀಗಲೆನ್ನದಿರು

ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ.

ಅರಿದೆನೆಂದಡೆ ಅರಿಯಬಾರದು ನೋಡಾ

ಘನಕ್ಕೆ ಘನ ತಾನೇ ನೋಡಾ

ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ ನಿರ್ಣಯವಿಲ್ಲದೆ ಸೋತೆನು

ಉಸುರಿನ ಪರಿಮಳವಿರಲು

ಕುಸುಮದ ಹಂಗೇಕಯ್ಯಾ

ಕ್ಷಮೆ ದಯೆ ಶಾಂತಿ ಸೈರಣೆಯಿರಲು

ಸಮಾಧಿಯ ಹಂಗೇಕಯ್ಯಾ

ಲೋಕವೇ ತಾನಾದ ಬಳಿಕ ಏಕಾಂತದ

ಹಂಗೇಕಯ್ಯಾ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ.

ಎನ್ನ ಕಾಯ ಮಣ್ಣು, ಜೀವ ಬಯಲು

ಯಾವುದು ಹಿಡಿವೆನಯ್ಯ ದೇವಾ ?

ನಿಮ್ಮನಾವ ಪರಿಯಲ್ಲಿ ನೆನೆವೆನಯ್ಯಾ ?

ಎನ್ನ ಮಾಯಾವನು ಮಣಿಸಯ್ಯಾ

ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಯ್ಯಾ

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ವಚನಗಳು

ಎನ್ನ ಮನವ ಮಾರುಗೊಂಡನವ್ವಾ

ಎನ್ನ ತನುವ ಸೂರೆಗೊಂಡನವ್ವಾ

ಎನ್ನ ಸುಖವನೊಪ್ಪು ಗೊಂಡನವ್ವಾ

ಎನ್ನ ಇರವನಿಂಬುಗೊಂಡನವ್ವಾ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ

ಒಲುಮೆಯವಳಾನು

ಹಸಿವಾದರೆ ಊರೊಳಗೆ

ಭಿಕ್ಷಾನ್ನನ್ಗಲುಂಟು

ತೃಷೆಯಾದರೆ ಕೆರೆ ಬಾವಿ ಹಲಂಗಳು೦ಟು

ಶಯನಕ್ಕೆ ಹಾಲು ದೇಗುಲವುಂಟು

ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಯ್ಯಾ

ಆತ್ಮಸಂಗಾತಕ್ಕೆ ನೀನೆನಗುಂಟು

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ಜನನವು ಕ್ರಿ.ಶ. 1130ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದ ಸಮೀಪದ ಉದತಡಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ನಿತ್ಯರಾಮ ಮತ್ತು ಸುಮತಿ ದಂಪತಿಗಳ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಅವರು ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು. ದೇವರನ್ನು ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಎಂದು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅವರು, ಜಗತ್ತಿನ ಆಕರ್ಷಣೆಗೆ ಸಿಲುಕದೆ ದೈವಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಲೀನರಾಗಿದ್ದರು.

ಬಾಲ್ಯದ ಆಟ, ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿಯೇ ದೇವರ ನಾಮಸ್ಮರಣೆ, ಭಕ್ತಿ, ಕೀರ್ತನೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡು, ಸಾಂಸಾರಿಕ ಜೀವನಕ್ಕಿಂತ ದೈವಜೀವನವೇ ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂಬ ಅರಿವು ಅವರಿಗೆ ಆಗಲೇ ಬಂದಿತ್ತು.

ಮದುವೆ ಮತ್ತು ತ್ಯಾಗ

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಸೌಂದರ್ಯವು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ರಾಜಮನೆತನಗಳ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಿತು. ಕೌಶಿಕ ರಾಜನು ಅವರನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಬಯಸಿದನು. ಆ ಕಾಲದ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡುವ ಅವಕಾಶ ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದರೂ, ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಲೋಕಸಂಪತ್ತು, ವೈಭವ, ಐಶ್ವರ್ಯ ಇವುಗಳಿಗೆ ಒಲಿಯದೆ ದೇವರ ಭಕ್ತಿಯನ್ನೇ ಆರಿಸಿಕೊಂಡರು.

ಅವರ ಮನಸ್ಸು ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಪತಿ-ಪತ್ನಿಯ ಸಂಬಂಧವು ಅವರಿಗೆ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಸಮಾಜದ ತಾತ್ಸಾರವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಅವರು ರಾಜಮನೆತನವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಭೌತಿಕ ಬಂಧನಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ನಗ್ನರೂಪದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಈ ನಿರ್ಧಾರವು ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಯಾಗಿತ್ತು.

ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕೊಡುಗೆ

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆ ಎಂದರೆ ವಚನಗಳು. ಅವರ ವಚನಗಳು ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ತೀವ್ರ ಆಸೆಯನ್ನು, ಪರಮಾತ್ಮನಲ್ಲಿ ಲೀನಗೊಳ್ಳುವ ಹಂಬಲವನ್ನು, ಲೋಕದ ಅಶಾಶ್ವತತೆಯ ಅರಿವನ್ನು ಸಾರುತ್ತವೆ.

ಅವರು ದೇವರನ್ನು ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಚನವೂ ಭಕ್ತಿಯ ಗಾಢತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅವರು ಲೋಕಸಂಪತ್ತು, ದೇಹ, ಸೌಂದರ್ಯ ಇವುಗಳು ಕ್ಷಣಿಕ, ಆದರೆ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ ಮಾತ್ರ ಶಾಶ್ವತವೆಂದು ಬೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ವಚನಗಳು ಕೇವಲ ಭಕ್ತಿಗೀತಿಗಳಲ್ಲ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಘೋಷಣೆಯೂ ಇದೆ. ಮಹಿಳೆಯರು ಪುರುಷರಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಲ್ಲ, ತಾವೂ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಬಲ್ಲವರು ಎಂಬ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಮೂಲಕವೇ ತೋರಿಸಿದರು.

ಅನುಭವ ಮಂಟಪ ಮತ್ತು ಶರಣಸಂಗ

ಬಸವಣ್ಣ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಅನುಭವಮಂಟಪವು ಶರಣರ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿ ಶರಣರು ಧರ್ಮ, ಸಮಾಜ, ಭಕ್ತಿ, ತತ್ತ್ವಗಳ ಕುರಿತು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರೂ ಈ ಅನುಭವಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು.

ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಸಂವಾದಗಳು ಬಹುಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ತ್ಯಾಗ, ಭಕ್ತಿ, ಆತ್ಮಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದಾಗ ಅವರು ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ದೇವಭಕ್ತಿಯ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು. ಈ ಸಂವಾದಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಕ್ತಿಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಪಾರವಾದ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿವೆ.

ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ತತ್ತ್ವಚಿಂತನೆ

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ತತ್ತ್ವಾಂಶಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತವೆ:

ಅದ್ವೈತ ಭಾವನೆ – ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಪರಮಾತ್ಮರು ವಿಭಿನ್ನವಲ್ಲ, ಒಂದೇ.

ವೈರಾಗ್ಯ – ಲೋಕದ ಬಂಧನ, ಐಶ್ವರ್ಯ, ಸೌಂದರ್ಯ ಇವು ಅಶಾಶ್ವತ. ತ್ಯಾಗದಿಂದಲೇ ದೇವರನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.

ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆ – ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಮರ್ಪಣೆಯಿಂದ ದೇವರನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು.

ಮಹಿಳಾ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ – ಮಹಿಳೆಯರೂ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಹಕ್ಕು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ತತ್ತ್ವದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಜೀವನ ಹಾಗೂ ವಚನಗಳು ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ:

• ಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ ಬೇಧವಿಲ್ಲ – ದೇವರನ್ನು ತಲುಪುವುದಕ್ಕೆ ಪುರುಷ, ಮಹಿಳೆ ಎಂಬ ಭೇದವಿಲ್ಲ.
• ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವೇ ಜೀವನದ ಗುರಿ – ಸಾಂಸಾರಿಕ ಬಂಧನೆಗಳು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ. ಪರಮಾತ್ಮನಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುವುದೇ ಶಾಶ್ವತ.
• ಅವರ ತತ್ತ್ವವು ಇಂದಿಗೂ ಮಹಿಳಾ ಚಳವಳಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ವಚನಗಳು ಕನ್ನಡ ವಚನಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಗವಾಗಿದೆ. ಅವರ ಕಾವ್ಯವು ಧಾರ್ಮಿಕವಾಗಿದ್ದರೂ ಅದರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂದೇಶಗಳೂ ಅಡಕವಾಗಿವೆ.

ಅವರ ವಚನಗಳನ್ನು ಓದಿದಾಗ ಆ ಕಾಲದ ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ಥಿತಿ, ಸಮಾಜದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳು, ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳು, ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ಹಾದಿಯ ಹುಡುಕಾಟ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತವೆ.

ಇಂದಿಗೂ ಅವರ ವಚನಗಳು ಶಾಲಾ ಪಾಠ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿವೆ, ಸಂಶೋಧನೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿವೆ, ಹಾಗೂ ಮಹಿಳಾ ಚಳವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರೇರಣೆಯ ಮೂಲವಾಗಿವೆ.

ಅಂತಿಮ ದಿನಗಳು

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಜೀವನದ ಅಂತಿಮ ದಿನಗಳ ಕುರಿತು ವಿವಿಧ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿವೆ. ಕೆಲವರು ಅವರು ಶ್ರಿಶೈಲ ಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಲ್ಲಿ ಲೀನರಾದರು ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ದೇಹ ಭೌತಿಕವಾಗಿರದಿದ್ದರೂ, ಅವರ ತತ್ತ್ವ, ವಚನಗಳು ಜನಮನದಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಉಳಿದಿವೆ.

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಪರಂಪರೆ

ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಕೇವಲ ವಚನಗಾರ್ತಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಅವರು ಕನ್ನಡ ಮಹಿಳಾ ಚಳವಳಿಯ ದಾರಿದೀಪ. ಸಮಾಜದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಮಹಿಳೆಯೂ ತಾನು ಬಯಸಿದ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಾಗಬಹುದು ಎಂದು ತೋರಿಸಿದವರು. ಅವರ ತ್ಯಾಗ, ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನ ಇವುಗಳು ಸಾವಿರಾರು ಜನರಿಗೆ ಸ್ಪೂರ್ತಿ ನೀಡುತ್ತವೆ.

ಇಂದಿಗೂ ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು, ಸ್ಮಾರಕಗಳು, ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂವಾದಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯ-ತತ್ತ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿ. ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಹಾಗೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆ ಅಳಿಸಲಾಗದಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದು. ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಮೂಲಕ ಅವರು ಭಕ್ತಿ, ತ್ಯಾಗ, ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ ಇವುಗಳ ಮಹತ್ವವನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು. ಅವರು ತೋರಿದ ಮಾರ್ಗವು ಕೇವಲ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಸಮಸ್ತ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ದಾರಿದೀಪವಾಗಿದೆ. ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯವರು ಕನ್ನಡನಾಡಿನ ಶಾಶ್ವತ ಪ್ರೇರಣೆ, ಕನ್ನಡ ಮಹಿಳೆಯರ ಧ್ವನಿ, ಭಕ್ತಿ-ಜ್ಞಾನ-ತ್ಯಾಗಗಳ ಸಂಕೇತ.